Vilde Frang, Herbert Schuch

Artiesten

Vilde Frang, viool
Herbert Schuch, piano
 

Programma

Johannes Brahms (1833-1897)
Vioolsonate nr. 1 in G op. 78 (1879)

1. Vivace ma non troppo
2. Adagio
3. Allegro molto moderato
    

Franz Schubert (1797-1828)
Fantasie in C, D 934 (1827)

1. Andante molto - Allegro vivace
2. Andantino
3. Allegro presto

-- PAUZE --

Béla Bartók (1881-1945)
Vioolsonate nr. 1, Sz 75 (1921)

1. Allegro appassionato
2. Adagio
3. Allegro 

Duur van het concert : +/- 22:10

Bij het schrijven van een nieuw werk hebben componisten vaak een specifieke uitvoerder in gedachten. Dit is het geval bij de kamermuziekwerken voor viool en piano van Brahms, Schubert en Bartók waarmee de Noorse violiste Vilde Frang en de Roemeens-Duitse pianist Herbert Schuch ons vanavond verrassen.

De grondlegger van de moderne viooltechniek

We danken de Vioolsonate in sol groot, op. 78 van Johannes Brahms (1833-1897) voor een groot deel aan de vriendschap van de componist met de sterviolist Joseph Joachim. Deze Hongaarse violist wordt gezien als de grondlegger van de moderne viooltechniek en als een van de invloedrijkste violisten ooit. Brahms voltooit zijn Vioolsonate op. 78 in 1879, één jaar nadat hij zijn Vioolconcert, op. 77 schrijft in nauwe samenwerking met de beroemde violist. Terwijl het Vioolconcert ernaar gericht is om de buitengewone virtuositeit van de violist in de kijker te zetten, staan in de sonate de lyrische kwaliteiten van de viool centraal. De viool krijgt doorheen de vioolsonate het overgrote melodische materiaal toebedeeld en wordt daarbij ondersteund door een akkoordisch opgevatte, maar steeds heel transparante pianopartij.  De sonate bestaat slechts uit drie delen (het gebruikelijke scherzo ontbreekt). Brahms schreef daarom aan zijn uitgever voor de grap dat hij, omdat er een deel minder was, minder honorarium voor het werk zou vragen. Brahms inspireert zijn Vioolsonate op het lied Regenlied dat hij componeerde in 1872 op tekst van dichter Klaus Groth (1819-1899). De tekst van het gedicht is bijzonder nostalgisch: ‘Walle, Regen, walle nieder, / Wecke mir die Träume wieder, / Die ich in der Kindheit träumte' ('Stroom, regen, stroom naar beneden, / Doe in mij de dromen herleven, / Die ik in mijn kindertijd droomde'). Deze nostalgie kenmerkt ook de hele vioolsonate. Brahms verbindt de delen met elkaar door een motief uit Regenlied in alle delen terug te laten komen. Dit motief van drie herhaalde noten in een gepunteerd ritme wordt in de eerste maten door de viool geïntroduceerd en wordt vervolgens de basis voor de daaropvolgende thema’s. Contrastrijke emoties duiken op in alle delen, ook in het plechtige tweede deel Adagio met haar meer dramatische middenpassage, of in het snelle slotdeel Allegro molto moderato, waarin tijdens een meer ingetogen passage het thema van het langzame deel terugkeert.  Ook zijn goede vriendin en pianiste Clara Schumann, de weduwe van Robert Schumann die in 1856 was overleden, was bijzonder gehecht aan het werk: ‘Violist Joseph Joachim was hier thuis op Roberts tachtigste verjaardag en we hebben veel samen gemusiceerd.  We speelden onder andere de Vioolsonate opnieuw en wat en genot.  Ik wou dat het slotdeel mij kan vergezellen op mijn reis van hier naar het hiernamaals’.

De nieuwe Paganini

Een nogal vreemde recensie verschijnt in januari 1828 na de première van Franz Schuberts (1797-1828) Fantasie voor viool en piano D 934 in de Landhaussaal in Wenen: ‘De Fantasie duurde te lang voor iemand uit Wenen. De zaal stroomde geleidelijk leeg, en deze schrijver zelf moet bekennen dat ook hij niets kan zeggen over het slot van het werk’. Het moet een confronterende ervaring geweest zijn voor Schubert om een deel van het publiek de zaal uit te zien lopen terwijl de jonge vioolvirtuoos Josef Slavík en de Tsjechische pianist Carl Maria von Bocklet zijn nieuwste compositie uitvoerden. De reden voor de commotie is vermoedelijk niet enkel de lengte van de Fantasie (25 minuten), maar vooral het atypische virtuoze karakter dat sterk afwijkt van Schuberts gebruikelijke melodieuze stijl. Dit zeldzame pronkstuk schrijft Schubert na zijn ontmoeting met de briljante Josef Slavík die in 1826 zijn geboorteland Bohemen had verlaten om carrière als violist te maken in Wenen. Kort na de kennismaking schrijft Schubert twee stukken voor viool en piano: het Rondo in si klein, D 895 en deze Fantasie in do groot. Beide zijn geïnspireerd door de virtuoze techniek van Slavík die als de opvolger van Paganini wordt gezien. De Fantasie opent met kleurrijke figuraties in de pianopartij – die het tremolando van de Hongaarse cimbalom evoceren – waarboven de violist de introverte melodie van het Andante molto introduceert. Deze openingspassage is de introductie tot een Hongaars geïnspireerde en opgewekte passage Allegretto, waarna de piano en viool een intieme versie brengen van Schuberts lied Sei mir gegrüßt! ('Ik groet je') uit 1822 op tekst van Friedrich Rückert. De aangrijpende melodie van het lied vormt de basis voor een reeks van vier contrasterende variaties. De eerste drie variaties zijn bravourestukken, terwijl de vierde variatie de lyriek overneemt van het oorspronkelijke lied. Deze laatste variatie is, samen met de verkorte herneming van het inleidende Andantino, een kort moment van rust voordat de finale Allegro vivace zich inzet, een sterk staaltje van virtuositeit en grootsheid die ongetwijfeld het overgebleven publiek in de zaal tijdens de première met verstomming heeft doen staan.

Hongaarse virtuositeit

In 1921 vraagt de Hongaars-Britse violiste Jelly d’Arányi (een ver familielid van de vioollegende Joseph Joachim) aan Béla Bartók (1881-1945) of hij haar wilt begeleiden tijdens een tournee doorheen Engeland en Frankrijk. De componist stemt toe en zet zich onmiddellijk aan het componeren van een nieuw werk dat ze tijdens deze tournee kunnen uitvoeren. Het resultaat is deze Eerste Vioolsonate dat Bartók inspireert op Jelly’s vingervlugge techniek. De muziek is overwegend dissonant en is nu eens rapsodisch virtuoos, dan weer heel grimmig. In tegenstelling tot meer traditionele vioolsonates wisselen beide instrumenten amper het muzikale materiaal uit met elkaar. Meer nog, het lijkt alsof ze zich in verschillende muzikale werelden bewegen en enkel op cruciale momenten in het werk elkaar vinden. Het zorgt voor een heel spontaan en ongeremd geheel. De invloed van de Hongaarse volksmuziek weerklinkt in de ritmische complexiteit, de vele modale modulaties en in het improvisatorische gevoel. Voor zijn expressionistische, vaak sterk dissonante harmonieën baseert de componist zich op de muziek van de Poolse componist Karol Szymanovski. De eerste uitvoering van het werk in Parijs door d’Arányi en Bartók moet volgens de overlevering een speciale gebeurtenis geweest zijn. De muzikale ‘Beau Monde’ in Parijs had zich in het publiek verzameld waaronder de componisten Stravinsky, de Falla, Milhaud en Szymanovski. Ravel draaide de blaadjes voor Bartók en Poulenc deed hetzelfde bij d’Arányi.

Waldo Geuns

Vilde Frang, viool

Vilde Frang is een van de belangrijkste en meest unieke violisten van haar generatie. In 2012 werd ze unaniem bekroond met de Credit Suisse Young Artists Award wat leidde tot haar debuut met de Wiener Philharmoniker onder leiding van Bernard Haitink op het Luzern Festival. In 2016 maakte Vilde haar veelgeprezen debuut met de Berliner Philharmoniker onder leiding van Sir Simon Rattle. Nadien speelde ze opnieuw met het orkest tijdens het seizoen 2017-2018 in de Berliner Philharmonie en op het Baden Badense Paasfestival onder leiding van Ivan Fischer. Vilde Frang is exclusief verbonden aan Warner Classics en haar opnames zijn bekroond met talloze prijzen waaronder de Edison Klassik Award, "Diapason d'Or" door Diapason Magazine, Deutsche Schallplattenpreis, Grand Prix du Disque en een Gramophone Award. Vilde werd geboren in Noorwegen. Ze werd op twaalfjarige leeftijd opgemerkt door Mariss Jansons die haar de kans gaf om te debuteren met het Oslo Filharmonisch Orkest. Ze studeerde aan het Barratt Due Musikkinstitutt in Oslo, en specialiseerde zich nadien verder bij Kolja Blacher aan de Musikhochschule Hamburg en bij Ana Chumachenco aan de Kronberg Academy. Ze werkte samen met Mitsuko Uchida als winnaar van de Borletti-Buitoni Trust Fellowship 2007 en kreeg een beurs van de Anne-Sophie Mutter Foundation van 2003 tot 2009. Vilde speelt op een 1734 Guarneri del Gesu die haar geleend werd door een Europese mecenas.

Herbert Schuch, piano

Pianist Herbert Schuch heeft met zijn originele concertprogramma's en cd-opnames een reputatie opgebouwd als een van de meest interessante muzikanten van zijn generatie. In 2013 ontving hij de ECHO Klassik award voor zijn opname van het Pianoconcert van Viktor Ullmann en Beethovens Pianoconcert nr. 3 met het WDR Sinfonieorchester onder leiding van Olari Elts. Herbert Schuch werd in 1979 geboren in Timișoara, Roemenië. Zijn eerste pianolessen kreeg hij in zijn geboortestad. Hij verhuisde in 1988 met zijn familie naar Duitsland, waar hij nog steeds woont. Hij vervolgde zijn muzikale studies bij Kurt Hantsch en vervolgens bij Prof. Karl-Heinz Kämmerling aan het Mozarteum in Salzburg. Herbert Schuchs muzikale visie is sterk beïnvloed door zijn ontmoetingen en samenwerking met Alfred Brendel. Hij win in één jaar tijd drie grote pianowedstrijden: de Casagrande Competition, de London International Piano Competition en de International Beethoven Competition in Wenen. Herbert Schuch, speelde als kind zelf 10 jaar lang viool en treedt als kamermuzikant geregeld op samen met Nicolas Altstaedt, Julia Fischer, Maximilian Hornung, Sebastian Manz en Daniel Müller-Schott. Internationaal treedt hij geregeld op in pianoduo samen met pianiste Gülru Ensari. Samen brachten ze twee veelgeprezen cd’s uit met muziek van Mozart tot Bernd Alois Zimmermann (2017 en 2018, Avi Music) Naast zijn podiumactiviteiten is Herbert Schuch ook betrokken bij de door Lars Vogt opgerichte organisatie "Rhapsody in School", die het klassieke muziekonderwijs op scholen bevordert.

De gevolgen van de inval door het Russische leger in Oekraïne zijn desastreus voor de Oekraïense bevolking, waaronder tal van artiesten en medewerkers van culturele organisaties actief in het land. De invasie zet de verhoudingen wereldwijd op scherp en tast het gevoel van veiligheid overal aan. Deze agressie moet onmiddellijk stoppen. 

Uit solidariteit met de Oekraïense bevolking en omdat klassieke muziek verbindt en troost, zetten Bozar, Concertgebouw Brugge, Muziekcentrum De Bijloke, DE SINGEL, Flagey, Opera Ballet Vlaanderen en l'Orchestre Philharmonique Royal de Liège samen hun schouders onder ‘Classical Music for Ukraine’, een grootschalige, nationale benefiet meerdaagse van 25 t.e.m. 29 maart in verschillende steden.

Heel wat nationale en internationale artiesten tekenen present! Alain Platel, Vilde Frang, Herbert Schuch, Daan Vandewalle, Youth Orchestra Flanders, Anu Tali, Liebrecht Vanbeckevoort, Andreas Staier, Fazil Say, Alexandre Kantorow en Daniel Müller-Schott.

De opbrengsten gaan naar Oekraïne 12-12. 
Bovendien heeft Vilde Frang besloten een deel van haar honorarium te schenken aan Oekraïne 12-12.